1、A Numroderfrence ISO93551:1999 (F) NORME INTERNATIONALE ISO 93551 Premiredition 19991201 Spcificationsergonomiquespourla conceptiondesdispositifsdesignalisation etdesorganesdeservice Partie1: Interactionsentrelhommeetlesdispositifsde signalisationetorganesdeservice Ergonomicrequirementsforthedesigno
2、fdisplaysandcontrolactuators Part1:HumaninteractionswithdisplaysandcontrolactuatorsISO93551:1999(F) ISO1999 Droitsdereproductionrservs.Saufprescriptiondiffrente,aucunepartiedecettepublicationnepeuttrereproduiteniut ilisesousquelque formequecesoitetparaucunprocd,lectroniqueoumcanique,ycomprislaphotoc
3、opieetlesmicrofilms,sanslaccordcr itdelditeur. Organisationinternationaledenormalisation Casepostale56 CH1211Genve20 Suisse Internet isoiso.ch ImprimenSuisse ii Sommaire 1Domainedapplication 1 2Rfrencesnormatives .1 3Dfinitions 1 4Principesdeconceptionenrapportaveclesrelationsoprateurtche 2 4.1 Apti
4、tudelatche 3 4.1.1 Principederpartitiondesfonctions 3 4.1.2 Principedecomplexit. .3 4.1.3 Principedegroupement. .3 4.1.4 Principedidentification 4 4.1.5 Principedesrelationsoprationelles 4 4.2 Transparence 4 4.2.1 Principededisponibilitdelinformation . 4 4.3 Matrise 4 4.3.1 Principederedondance . .5
5、 4.3.2 Principedaccessibilit . 5 4.3.3 Principedespacepourlesmouvements 5 4.4Conformitauxattentesdelutilisateur . 5 4.4.1 Principedecompatibilitaveclapprentissage. .5 4.4.2 Principedecompatibilitaveclapratique . .5 4.4.3 Principedecohrence .6 4.5 Tolranceauxerreurs 6 4.5.1 Principedecorrectiondeserr
6、eurs . .6 4.5.2 Principedetempsdetraitementdeserreurs 6 4.6 Possibilitdindividualisationetdapprentissage. 6 4.6.1 Principedeflexibilit .7 AnnexeA (informative) Traitementdelinformationchezlhomme .8ISO ISO93551:1999(F) iii Avantpropos LISO(Organisationinternationaledenormalisation)estunefdrationmondi
7、aledorganismesnationauxde normalisation(comitsmembresdelISO).LlaborationdesNormesinternationalesestengnralconfieaux comitstechniquesdelISO.Chaquecomitmembreintressparunetudealedroitdefairepartieducomit techniquecrceteffet.Lesorganisationsinternationales,gouvernementalesetnongouvernementales,en liais
8、onaveclISOparticipentgalementauxtravaux.LISOcollaboretroitementaveclaCommission lectrotechniqueinternationale(CEI)encequiconcernelanormalisationlectrotechnique. LesNormesinternationalessontrdigesconformmentauxrglesdonnesdanslesDirectivesISO/CEI,Partie3. LesprojetsdeNormesinternationalesadoptsparlesc
9、omitstechniquessontsoumisauxcomitsmembrespour vote.LeurpublicationcommeNormesinternationalesrequiertlapprobationde75 %aumoinsdescomits membresvotants. LaNormeinternationaleISO93551atlaboreparleComiteuropendenormalisation(entantqueNorme europenneEN8941:1997)etatadopte,selonuneprocdurespcialeparvoieex
10、press,parlecomit techniqueISO/TC159, Ergonomie,souscomitSC4, Ergonomiedelinteractionhomme/systme ,paralllement sonapprobationparlescomitsmembresdelISO. LISO9355comprendlespartiessuivantes,prsentessousletitregnral Spcificationsergonomiquespourla conceptiondesdispositifsdesignalisationetdesorganesdese
11、rvice Partie1:Interactionsentrelhommeetlesdispositifsdesignalisationetorganesdeservice Partie2:Dispositifsdesignalisation Partie3:Organesdeservice Partie4:Emplacementetarrangementdesdispositifsdesignalisationetorganesdeservice LannexeAdelaprsentepartiedelISO9355estdonneuniquementtitredinformation.NO
12、RMEINTERNATIONALE ISO ISO93551:1999(F) 1 Spcificationsergonomiquespourlaconceptiondesdispositifsde signalisationetdesorganesdeservice Partie1: Interactionsentrelhommeetlesdispositifsdesignalisationetorganes deservice 1Domaine dapplication LaprsentepartiedelISO9355sappliquelaconceptiondesdispositifsd
13、esignalisationetdesorganesdeservice desmachines.Ellespcifielesprincipesgnrauxdesinteractionsentrelhommeetcesdispositifspourrduireau minimumlesrisquesderreurhumaineetassureruneinteractionefficaceentreloprateuretlquipement.Lerespect decesprincipesestparticulirementimportantlorsquuneerreurdeloprateurpe
14、utinduiredesrisquesenmatirede santoudescurit. 2Rfrences normatives Lesdocumentsnormatifssuivantscontiennentdesdispositionsqui,parsuitedelarfrencequiyestfaite,constituent desdispositionsvalablespourlaprsentepartiedelISO 9355.Pourlesrfrencesdates,lesamendements ultrieursoulesrvisionsdecespublicationsn
15、esappliquentpas.Toutefois,lespartiesprenantesauxaccordsfonds surlaprsentepartiedelISO9355sontinvitesrechercherlapossibilitdappliquerlesditionslesplusrcentes desdocumentsnormatifsindiqusciaprs.Pourlesrfrencesnondates,ladernireditiondudocumentnormatif enrfrencesapplique.LesmembresdelISOetdelaCEIpossde
16、ntleregistredesNormesinternationalesen vigueur. EN418, Scuritdesmachinesquipementdarrtdurgence,aspectsfonctionnelsPrincipesdeconception EN6141, ScuritdesmachinesPrincipesergonomiquesdeconceptionPartie1:Terminologieetprincipes gnraux ISO93552, Spcificationsergonomiquespourlaconceptiondesdispositifsde
17、signalisationetdesorganesde servicePartie2:Dispositifsdesignalisation ISO93553, Spcificationsergonomiquespourlaconceptiondesdispositifsdesignalisationetdesorganesdeservice Partie3:Organesdeservice ISO924110, Exigencesergonomiquespourtravaildebureauavecterminauxcransdevisualisation(TEV) Partie10:Prin
18、cipesdudialogue 3Dfinitions PourlesbesoinsdelaprsentepartiedelISO9355,lesdfinitionssuivantessappliquent:ISO93551:1999(F) ISO 2 3.1 organedeservice Partiedunsystmedecommandequirponddirectementuneactiondeloprateur,parexemplelapplication dunepression. 3.2 dispositifdesignalisation Dispositifservantprse
19、nterdesinformationsquipeuventvarier,lobjectiftantdelestransmettreloprateur souslaformedesignauxvisuels,auditifsoutactiles. 3.3 oprateur La(les)personne(s)charge(s)dinstaller,defairefonctionner,demettreaupoint,dentretenir,denettoyer,de rpareroudetransporterunemachineEN2921 1) . 4 Principesdeconceptio
20、nenrapportaveclesrelationsoprateurtche Lessystmeshomme/machinesonticiconsidrscommedessystmesenboucleferme:lamachineaffichedes informationsdestinesloprateurquiutilisedesorganesdeservicepouragirsurlamachinequi,enretour,luifournit desinformations,etc. Lessystmeshomme/machinepeuventcomprendreunnombreque
21、lconquedunitsoudesoussystmes homme/machine,danslesquelsunseuloprateurinteragitavecunemachineouunprocessus.Plusieurssous systmespeuventagirindpendammentouinteragiraveclesautres.Lorsquonconsidrelesexigencesrelativesun soussystmehomme/machineparticulier,ilestimportantdvaluercommentilinteragitaveclesyst
22、meconsidr danssonensemble. Lessystmeshomme/machinesontenoutreintgrsdessystmespluscomplexes.Lenvironnementphysique (bruit,clairement,etc.)etlenvironnementsocialetorganisationnelpeuventparexempleinfluersurlefficacitdu fonctionnementdessystmeshomme/machine. Laconnaissancedesprincipesergonomiquesestlaba
23、sedetoutemiseenuvrerussiedunsystmehomme/ machine.Ilestnotammentcapitalquelaconceptiondessystmesseffectuesuivantunprocessusitratifentrele concepteuretlesutilisateurs.LEN6141fournituncadrepourintgrerdansledroulementdunprojetlesprincipes ergonomiquesquidoiventtreprisencomptelorsdelaconceptiondesmachine
24、s.Cecadrepeuttreutilispouraider lesconcepteursprendreencomptelesprincipesdecettenorme. Unfacteurimportantconsidrerestledegrdinterventionhumainencessairedanslesystmepourlexcutionde latche.LetableauA.1delannexeA(informative)prsentebrivementlesaptitudeshumainesquiinterviennentdans linteractionaveclamac
25、hine.Leconcepteurdoitvrifiersilechoixenvisagdunefonctionparticuliredusystme homme/machineestcompatibleaveclesaptitudesdunoprateur.Sitelnestpaslecas,ildoitrevoirlaconceptiondu systme.Undesrsultatspossiblesdecettervisionestlechoixdunsoussystmenefaisantpasintervenir doprateur. Leprincipefondamentalrela
26、tifauxsystmeshomme/machineestlancessaireadaptationdelamachineetdes lmentsassocis(dispositifsdesignalisation,organesdeservice,instructions,etc.)auxcaractristiquesdelopra teuretdelatche.Envertudeceprincipegnral,laconceptiondelamachinedoittenircomptedescaractristiques humainesdordrephysique,psychologiq
27、ueetsocial. Lesarticlessuivantsprsententlesprincipesergonomiquesquidoiventtrerespectslorsdelaconceptiondu systmehomme/machine.Desindicationssurlesmthodesquipeuventtreut ilisespourappliquercesprincipes sontgalementdonnes.Ilestnoterquecettelistenestpasexhaustive,maisquellefournitunebonneinformation su
28、rlesmesurespratiquesconsidrer.LISO 924110apportedesprcisionssurcesprincipeslorsquilssont appliqusauxlogiciels. 1) EN2921, ScuritdesmachinesNotionsfondamentales,principesgnrauxdeconceptionPartie1:Terminologiede base,mthodologie .ISO ISO93551:1999(F) 3 Pouressayerderespecterlesprsentsprincipes,ilestim
29、portantquelessolutionsretenuessoienttestesdansdes conditionsralistes(voirEN6141). 4.1 Aptitudelatche Unsystmehomme/machineestadaptlatchesilaideloprateurexcutersatchedefaonsre,efficaceet rentable. 4.1.1 Principederpartitiondesfonctions Ilestrecommanddenedciderdelarpartitiondesfonctionslamieuxadapteen
30、treloprateuretlamachine quaprsavoirconsidrlesexigencesdelatcheetlespointsfortsetlimitationsdeloprateur. Application: Sassurerquelamachinenimposepasloprateurdesexigencesinacceptablesentermes,parexemple,derapidit etdexactitudedesrponses,desforcesexigespouractionnerlesorganesdeservice,devigilancesurdes
31、 changementsmineursdeltatdesdispositifsdesignalisation. 4.1.2 Principedecomplexit Chaquefoisquecelaestcompatibleaveclesexigencesdelatche,despossibilitsdoiventtreoffertespourrduire lacomplexit.Uneattentionparticuliredoittreaccordelacomplexitdescontenusdestches,autypeet ltenduedelinformationtraiterpar
32、loprateur. Application: Lavitesseetlaprcisionsontdesvariablesimportantesprendreencomptelorsdelaconceptiondesinteractions homme/machine.Lesfacteursinfluenantcesvariablesdoiventgalementtredtermins. Parexemple,pourunelecturedevrification,loprateurvaluequalitativementsilesystmesetrouvedansdes limitesacc
33、eptables.Ilestpossibledamliorerlaprcisiondelectureenorientantlesaiguillesdesdispositifsde signalisationdetellemanirequilsoitpossibledevoirsiuneouplusieursdentreellesdvientdelanormale(voirISO 93552). 4.1.3 Principedegroupement Agencerlesdispositifsdesignalisationetorganesdeservicedetellesortequilsoit
34、faciledelesutiliserenassociation selonlesmodalitsdegroupementssuivantes. Application: Lorsquelesdispositifsdesignalisationetorganesdeservicesontutilisssuivantunesquenceopratoiredonne,ils doiventtredispossdanslemmeordre.Cetypedorganisationaideloprateurseremmorerlasquence opratoire,etrduitlafoislestem
35、psderponseetlesrisquesderreur. Silesdispositifsdesignalisationetorganesdeservicenesontpasutilissselonunesquencefixe,ilconvientque leurgroupementsoitdterminenfonctiondesaspectssuivants: a) limportancepourlasretdutilisationdelamachine; b) lafrquencedutilisationdanslefonctionnementcourantdelamachine; c
36、) lutilisationcombinedlmentsdansunesoussquence(exemple:commandesdedmarragetellesque contact,starteretdmarreursuruneautomobile); d) lesrelationsfonctionellesentredeslments(exemple:commandesdelaveglaceetdessuieglacesurune automobile). Lesaspectscidessusnesontpasexclusifsetcertainspeuventfigurerplusieu
37、rsfois. Enconsquence,ilconvientdagencerlesdispositifsdesignalisationetlesorganesdeservicedetellesorteque:ISO93551:1999(F) ISO 4 a) lesdispositifslesplusimportantsetlesplusfrquemmentutilisssoientdanslespositionslesplusfacilement accessibles; b) lesdispositifsappartenantunemmesoussquencesoientregroups
38、; c) lesdispositifsrelisfonctionnellementsoientregroups,avecunesparationvisuelleetspatialeparrapport auxautreslments. Lesdispositifsdesignalisationetorganesdeserviceimportantstelsquelesdispositifsdurgencedoiventtreconus etplacsdemanirepouvoirtreutilissrapidementetavecprcision.Unguidedesdispositifsda
39、rrtdurgenceest donndanslEN418. 4.1.4 Principedidentification Ilconvientquelesdispositifsdesignalisationetorganesdeservicesoientfacilementidentifiables. Application: Ilconvientquelesmarquesdidentification,lespictogrammesetautrestextesousymbolesinformatifssoientplacs surouproximitdesdispositifsdecomma
40、ndeoudesignalisationauxquelsilssontassocisdefaontrevisibles parloprateurlorsquilutiliselorganedeservice.Ilestgnralementprfrabledeplacercesmoyensdidentification surlorganedeserviceousurledispositifdesignalisationoudirectementaudessus. 4.1.5 Principedesrelationsoprationnelles Ilestrecommandquelesdispo
41、sitifsdesignalisationetorganesdeserviceassocissoientdispossdefaon reflterleursrelationsoprationnelles. Application: Ilconvientquelesorganesdeservicesoientdispossctdesdispositifsdesignalisationquileursontassocisde manirequeleurrelationsoitvidentepourloprateur. Ildoityavoircohrenceentreladirectiondumouvementdesorganesdeserviceetcelledesrponsesdusystmeou desmouvementsdesdispositifsdesignalisationquileurssontassocis(voirISO93552et