1、A Numroderfrence ISO6491:1998 (F) NORME INTERNATIONALE ISO 6491 Deuximedition 19981215 AlimentsdesanimauxDterminationde lateneurenphosphoreMthode spectromtrique AnimalfeedingstuffsDeterminationofphosphoruscontent SpectrometricmethodISO6491:1998(F) ISO1998 Droitsdereproductionrservs.Saufprescriptiond
2、iffrente,aucunepartiedecettepublicationnepeuttrereproduiteniut ilisesousquelque formequecesoitetparaucunprocd,lectroniqueoumcanique,ycomprislaphotocopieetlesmicrofilms,sanslaccordcr itdelditeur. Organisationinternationaledenormalisation Casepostale56 CH1211Genve20 Suisse Internet isoiso.ch Versionfr
3、anaisetireen1999 ImprimenSuisse ii Avantpropos LISO(Organisationinternationaledenormalisation)estunefdrationmondialedorganismesnationauxde normalisation(comitsmembresdelISO).LlaborationdesNormesinternationalesestengnralconfieaux comitstechniquesdelISO.Chaquecomitmembreintressparunetudealedroitdefair
4、epartieducomit techniquecrceteffet.Lesorganisationsinternationales,gouvernementalesetnongouvernementales,en liaisonaveclISOparticipentgalementauxtravaux.LISOcollaboretroitementaveclaCommission lectrotechniqueinternationale(CEI)encequiconcernelanormalisationlectrotechnique. LesprojetsdeNormesinternat
5、ionalesadoptsparlescomitstechniquessontsoumisauxcomitsmembrespour vote.LeurpublicationcommeNormesinternationalesrequiertlapprobationde75 %aumoinsdescomits membresvotants. LaNormeinternationaleISO 6491atlaboreparlecomittechniqueISO/TC 34, Produitsagricoles alimentaires,souscomitSC10, Alimentsdesanima
6、ux . CettedeuximeditiondelISO6491annuleetremplacelapremiredition(ISO6491:1980),dontelleconstitue unervisiontechnique. LesannexesAetBdelaprsenteNormeinternationalesontdonnesuniquementtitredinformation.NORMEINTERNATIONALE ISO ISO6491:1998(F) 1 AlimentsdesanimauxDterminationdelateneuren phosphoreMthode
7、spectromtrique 1Domaine dapplication LaprsenteNormeinternationalespcifieunemthodespectromtriquepourladterminationdelateneuren phosphoredesalimentsdesanimaux. Cettemthodeestapplicableauxalimentsdesanimauxdontlateneurenphosphoreestinfrieure50g/kg.Elle convienttoutspcialementlanalysedesproduitsfaiblete
8、neurenphosphore.Pourlesproduitsdontlateneur enphosphoreestplusleve,ilestrecommanddutiliserunemthodegravimtrique,enutilisantparexemplele phosphomolybdatedequinoline. 2Rfrences normatives Lesnormessuivantescontiennentdesdispositionsqui,parsuitedelarfrencequienestfaite,constituentdes dispositionsvalabl
9、espourlaprsenteNormeinternationale.Aumomentdelapublication,lesditionsindiques taientenvigueur.Toutenormeestsujettervisionetlespartiesprenantesdesaccordsfondssurlaprsente Normeinternationalesontinvitesrechercherlapossibilitdappliquerlesditionslesplusrcentesdesnormes indiquesciaprs.LesmembresdelaCEIet
10、delISOpossdentleregistredesNormesinternationalesenvigueur unmomentdonn. ISO3696:1987, EaupourlaboratoireusageanalytiqueSpcificationetmthodesdessai. ISO6498:1998, AlimentsdesanimauxPrparationdeschantillonspouressai. 3Principe Uneprisedessaidelchantillonestsoitincinreenprsencedechauxetchauffeavecunaci
11、de(casdes alimentsdesanimauxorganiques),soitoxydeparvoiehumideavecunmlangedacidessulfuriqueetnitrique (casdescomposantsminrauxetdesalimentspouranimauxliquides). Uneportionaliquotedelasolutionacideestmlangeavecleractifaumolybdovanadateetlabsorbancedela solutionjauneobtenueestmesureunelongueurdondede4
12、30nm. 4Ractifs Utiliseruniquementdesractifsdequalitanalytiquereconnue. 4.1 Eau,dequalitdaumoinsdegrade3,conformmentlISO3696. 4.2Carbonatedecalcium. 4.3 Acidechlorhydrique , c(HCI) 6mol/l. 4.4 Acidenitrique , c(HNO 3 ) 1mol/l. 4.5 Acidenitrique , c(HNO 3 )=14mol/l, r (HNO 3 ) 1,40g/ml.ISO6491:1998(F)
13、 ISO 2 4.6 Acidesulfurique , c(H 2 SO 4 )=18mol/l, r (H 2 SO 4 )=1,84g/ml. 4.7Solutiondheptamolybdatedammonium. Dissoudre100gdheptamolybdatedammoniumttrahydrat (NH 4 ) 6 Mo 7 O 24 ,4H 2 Odansdeleauchaude.Ajouter 10mldammoniaque c(NH 4 OH)=14mol/l, r (NH 4 OH)=0,91g/ml,etdilueravecdeleaujusquobtentio
14、ndun volumede1litre. 4.8Solutiondemonovanadatedammonium. Dissoudre2,35 gdemonovanadatedammonium(NH 4 VO 3 )dans400 mldeauchaude.Enmlangeant rgulirement,ajouterpeupeu7mldacidenitrique(4.5)etdilueravecdeleaujusquobtentiondunvolumede 1litre. 4.9Ractifaumolybdovanadate. Dansunefiolejaugede1litre,mlanger
15、200mldesolutiondheptamolybdatedammonium(4.7),200mlde solutiondemonovanadatedammonium(4.8)et135mldacidenitrique(4.5).Ajusterautraitavecdeleau.Filtrer silyaprsencedeparticulesinsolubles. 4.10Solutionderfrence. Diluer10mlderactifaumolybdovanadate(4.9)avec10mldeau. 4.11Solutiontalondephosphore, r (P)=1m
16、g/ml. Dansunefiolejaugede1litre,dissoudredansdeleau4,394gdhydrognophosphatedepotassium(KH 2 PO 4 ) pralablementsch103Cpendant1h.Ajusterautraitavecdeleau. 5Appareillage Matrielcourantdelaboratoireet,enparticulier,cequisuit. 5.1 Creusetspourincinration ,ensiliceouenporcelaine. 5.2 Fourlectriquemoufle
17、,pouvanttrerglunetempraturede550C20C. 5.3 BallondeKjeldahl ,de250mldecapacit. 5.4 Fiolesjaugesuntrait ,de500mletde1000mldecapacit. 5.5 Spectromtre,munidecuvesde10mmdeparcoursoptiqueetpermettantunmesurageunelongueur dondede430nm. 5.6 Tubesessaisenverre ,de25ml30mldecapacit,munisdebouchonsenverrerod.
18、5.7Bainsable. 5.8 Bcher,de250mldecapacit. 5.9Pipettesgradues. 6chantillonnage LchantillonnagenefaitpaspartiedelamthodespcifiedanslaprsenteNormeinternationale.Unemthode dchantillonnagerecommandeestdonnedanslISO64974.ISO ISO6491:1998(F) 3 Ilestimportantquelelaboratoirereoiveunchantillonrellementreprse
19、ntatif,nonendommagoumodifilors dutransportetdelentreposage. 7 Prparationdelchantillonpouressai PrparerlchantillonpouressaiconformmentlISO6498. Silestsolide,moudrelchantillonpourlaboratoire(gnralement500g)demanirequilpasseentirementau traversduntamisde1mmdouverturedemailles.Mlangersoigneusement. 8Mod
20、e opratoire 8.1 Choixdumodeopratoire Silchantillonpouressaicontientdessubstancesorganiquesetsilestexemptdephosphatesdonnantdes produitsinsolubleslincinration,procdercommeindiquen8.2. Silchantillonpouressaiconcerneuncomposantminralouunalimentdesanimauxliquide,procdercomme indiquen8.3. 8.2 Incinration
21、sec Peser,1mgprs,environ2,5gdchantillonpouressaiprpardansuncreuset(5.1). Mlangersoigneusementlaprisedessaiavec1gdecarbonatedecalcium(4.2).Incinrerdanslefour(5.2)une tempraturede550Cjusquobtentiondecendresblanchesougrises(laprsencedunepetitequantitde carboneestsansinfluence). Transvaserlescendresdans
22、unbcherde250 ml(5.8)avecde20 ml50 mldeau.Ajouterdelacide chlorhydrique(4.3)jusqucequeleffervescencecesse.Ajouter10mlsupplmentairesdacidechlorhydrique(4.3). Placerlebchersurlebaindesable(5.7)etfairevaporerjusqusiccit,desortequelasilicedevienneinsoluble. Laisserrefroidir. Ajouter10mldacidenitrique(4.4
23、)aursiduetporterlbullitionsurlebaindesablependant5min,sans vaporerjusqusec. Dcanterleliquidedansunefiolejaugede500ml(5.4)enrinantlebcherplusieursreprisesleauchaude. Laisserrefroidir,ajusterautraitavecdeleau,mlangeretfiltrer. Procderensuiteselon8.4. 8.3 Oxydationparvoiehumide Peser,1mgprs,1gouplusdch
24、antillonpouressaiprpar. PlacerlaprisedessaidansunballondeKjeldahl(5.3).Ajouter20mldacidesulfurique(4.6).Agiterafinquela substancesoitcompltementimprgnedacideetquellenadhrepaslaparoiduballon.Chaufferetmaintenir aupointdbullitionpendant10min. Laisserrefroidirlgrement,ajouter2 mldacidenitrique(4.5),cha
25、ufferdoucement,puislaisserlgrement refroidir.Ajouterunpeuplusdacidenitrique(4.5)etrameneraupointdbullition. Rptercetteoprationjusqulobtentiondunesolutionincolore.ISO6491:1998(F) ISO 4 Laisserrefroidir,ajouterunpeudeauetdcanterleliquidedansunefiolede500ml(5.4),enrinantleballonde Kjeldahlleauchaude. L
26、aisserrefroidir,ajusterautraitavecdeleau,mlangeretfiltrer. 8.4 Dveloppementdelacolorationetmesuragedelabsorbance Dilueruneportionaliquotedufiltratobtenu(8.2ou8.3)avecdeleauafindobteniruneteneurenphosphorene dpassantpas40g/ml. laidedunepipette(5.9),transvaser10mldecettesolutiondansuntubeessais(5.6).l
27、aideduneautre pipette,ajouter10mlderactifaumolybdovanadate(4.9). Mlangeretlaisserreposerpendantaumoins10min20C. Transvaserunepartiedelasolutionobtenuedansunecuvedemesurageetmesurerlabsorbancedansle spectromtre(5.5)lalongueurdondede430nmparrapportlasolutionderfrence(4.10). 8.5 Tracdelacourbedtalonnag
28、e 8.5.1 Enutilisantlasolutiontalondephosphore(4.11)etlaidedepipettesgradues(5.9),prparerdes solutionsayantuneteneurenphosphorerespectivede5g/ml,10g/ml,20g/ml,30g/mlet40g/ml. 8.5.2 laidedepipettes(5.9),transvaser10mldechacunedecessolutionsdansunesriedecinqtubes essais(5.6)etajouterdanschacundentreeux
29、10mlderactifaumolybdovanadate(4.7)laideduneautre pipette. Mlangeretlaisserreposerpendantaumoins10min20C. Mesurerlabsorbancedechaquesolutioncommespcifien8.4. 8.5.3 Tracerlacourbedtalonnageenplaantlesdiffrentesabsorbancesparrapportauxteneursenphosphore correspondantes,enmicrogrammesparmillilitre,desso
30、lutionstalons(8.5.1). Pourlesteneursenphosphorecomprisesentre0g/mlet40g/ml,letracdoittrelinaire. 8.6 Essaiblanc Paralllementladtermination,effectuerunessaiblancenutilisantlemmemodeopratoireetlesmmes quantitsderactifs,maissanslaprisedessai. 9 Expressiondesrsultats Calculerlateneurenphosphoredelchanti
31、llonpouressai, w P ,exprimeengrammesparkilogramme,laidede lquationsuivante: w ffwV m P Pc = 50 12 o f 1 estlefacteurdedilutionrciproquepourlaportionaliquote(voir8.4); f 2 estlefacteurdecorrectiondesunits,engrammesparmilligramme( f 2 =10 3 g/mg); w Pc estlateneurenphosphore,enmicrogrammesparmillilitr
32、e,delaportionaliquotediluedelasolution dessai,luesurlacourbedtalonnage(8.5.3);ISO ISO6491:1998(F) 5 V estlevolume,enmillilitres,dechacunedessolutionsdtalonnageprlevesen8.5.2( V=10ml); m estlamasse,engrammes,delaprisedessai(8.2ou8.3). Exprimerlersultat0,1g/kgprs. 10Fidlit 10.1Essai interlaboratoires
33、LesdtailsdunessaiinterlaboratoiresrelatiflafidlitdelamthodesontrsumsdanslannexeA.Lesvaleurs drivesdecetessaipeuventnepassappliquerauxplagesdeconcentrationsoumatricesautresquecelles donnes. 10.2Rptabilit Ladiffrenceabsolueentredeuxrsultatsdessaiindividuelsindpendants,obtenuslaidedelammemthode surunma
34、triauidentiquesoumislessaidanslemmelaboratoireparlemmeoprateurutilisantlemme appareillagedansuncourtintervalledetemps,nexcdera1g/kgquedans5%descasauplus. 10.3Reproductibilit Ladiffrenceabsolueentredeuxrsultatsdessaiindividuels,obtenuslaidedelammemthodesurun matriauidentiquesoumislessaidansdeslaborat
35、oiresdiffrentspardesoprateursdiffrentsutilisantdes appareillagesdiffrents,nexcdera7g/kgquedans5%descasauplus. 11Rapport dessai Lerapportdessaidoitindiquer: touslesrenseignementsncessaireslidentificationcompltedelchantillon; lamthodedchantillonnageutilise,sielleestconnue; lamthodedessaiutilise,avecla
36、rfrencelaprsenteNormeinternationale; touslesdtailsopratoiresnonprvusdanslaprsenteNormeinternationale,ouconsidrscomme facultatifs,ainsiquelesdtailssurtoutincidentsusceptibledavoirinflusurle(s)rsultat(s)dessai; le(s)rsultat(s)dessaiobtenu(s),ou, silarptabilitatvrifie,lersultatfinalcitquiatobtenu.ISO64
37、91:1998(F) ISO 6 AnnexeA (informative) Rsultatsdelessaiinterlaboratoires UnessaiinterlaboratoiresatralisparlISO/TC 34/SC 10, Alimentsdesanimaux,en1987eteffectu conformmentlISO 5725:1986 1 1) .Lanalysestatistiquefinaleatraliseconformment lISO57252:19943.Vingtquatrelaboratoiresontparticipcetessaiquipo
38、rtaitsurdeschantillonsdefarinede poisson,dalimentbasedeglutendemas,delevure,dalimentprhomognis,dalimenthomognis concentr(2types)etdalimenthomognisfini. TableauA.1Rsultatsstatistiquesdelessaiinterlaboratoires Paramtre chantillon 1) 1234 2) 567 Nombredelaboratoiresretenusaprsliminationdesvaleurs aberr
39、antes 24 24 24 24 24 24 24 Teneurmoyenneenphosphore,g/kg 3) 28 5,4 9,2 80,1 27,4 22,5 11,4 carttypederptabilit, s r ,g/kg 0,40 0,32 0,11 1,48 0,75 0,30 0,24 Coefficientdevariationderptabilit,% 1,4 5,9 1,2 1,9 2,7 1,3 2,1 Limitederptabilit, r( r=2,8 s r ),g/kg 1,12 0,90 0,31 4,14 2,10 0,84 0,67 cartt
40、ypedereproductibilit, s R ,g/kg 2,6 3,0 1,9 14,5 4,1 2,0 1,4 Coefficientdevariationdereproductibilit,% 9,4 55,3 21,1 18,1 14,9 8,7 12,3 Limitedereproductibilit, R( R=2,8 s R ),g/kg 7,28 8,40 5,32 40,60 11,48 5,60 3,92 1) chantillon1:farinedepoisson; chantillon2:alimentbasedeglutendemas; chantillon3:levure; chantillon4:alimentprhomognis; chantillon5:alimenthomognisconcentr; chantillon6:alimenthomognisconcentr; chantillon7:alimenthomognisfini. 2) Teneurenphosphoreendehorsdudomainedapplicationdecettemthode;rsultatsnoninclus