1、A Numroderfrence ISO3675:1998 (F) NORME INTERNATIONALE ISO 3675 Troisimedition 19980615 Ptrolebrutetproduitsptroliers liquidesDterminationenlaboratoire delamassevolumiqueMthode laromtre CrudepetroleumandliquidpetroleumproductsLaboratory determinationofdensityHydrometermethodISO3675:1998(F) ISO1998 D
2、roitsdereproductionrservs.Saufprescriptiondiffrente,aucunepartiedecettepublicationnepeuttrereproduiteniut ilisesousquelque formequecesoitetparaucunprocd,lectroniqueoumcanique,ycomprislaphotocopieetlesmicrofilms,sanslaccordcr itdelditeur. Organisationinternationaledenormalisation Casepostale56 CH1211
3、Genve20 Suisse Internet isoiso.ch ImprimenSuisse ii Avantpropos LISO(Organisationinternationaledenormalisation)estunefdrationmondialedorganismesnationauxde normalisation(comitsmembresdelISO).LlaborationdesNormesinternationalesestengnralconfieaux comitstechniquesdelISO.Chaquecomitmembreintressparunet
4、udealedroitdefairepartieducomit techniquecrceteffet.Lesorganisationsinternationales,gouvernementalesetnongouvernementales,en liaisonaveclISOparticipentgalementauxtravaux.LISOcollaboretroitementaveclaCommission lectrotechniqueinternationale(CEI)encequiconcernelanormalisationlectrotechnique. Lesprojet
5、sdeNormesinternationalesadoptsparlescomitstechniquessontsoumisauxcomitsmembrespour vote.LeurpublicationcommeNormesinternationalesrequiertlapprobationde75 %aumoinsdescomits membresvotants. LaNormeinternationaleISO 3675atprpareparlecomittechniqueISO/TC 28, Produitsptrolierset lubrifiants, souscomitSC3
6、, Mesuragestatiqueduptrole . Cettetroisimeditionannuleetremplaceladeuximedition(ISO3675:1993),dontelleconstitueunervision technique. Lannexe AdelaprsenteNormeinternationalefaitpartieintgrantedelaprsenteNormeinternationale. LannexeBestdonneuniquementtitredinformation.NORMEINTERNATIONALE ISO ISO3675:1
7、998(F) 1 PtrolebrutetproduitsptroliersDterminationenlaboratoire delamassevolumiqueMthodelaromtre AVERTISSEMENTLutilisationdelaprsenteNormeinternationaleimpliquelinterventiondeproduits, doprationsetdquipementscaractredangereux.LaprsenteNormeinternationalenestpascense abordertouslesproblmesdescuritcon
8、cernsparsonusage.Ilestdelaresponsabilitdelutilisateur deconsulteretdtablirdesrglesdescuritetdhygineappropriesetdedterminerlapplicabilitdes restrictionsrglementairesavantlutilisation. 1Domaine dapplication LaprsenteNormeinternationaleprescritunemthodepourladterminationenlaboratoire,laidedunaromtre en
9、verre,delamassevolumique15Cdesptrolesbruts,desproduitsptroliersliquidesetdesmlangesde produitsptroliersetnonptroliersquisontnormalementmanipulsltatliquide,etdontlapressiondevapeur Reid(PVR)estauplusde100kPa. LaprsenteNormeinternationaleconvientpourdterminerlamassevolumiquedesproduitsliquidestranspar
10、ents mobiles.Ellepeutgalementtreutilisepourlesliquidesvisqueuxsiloneffectuelesdterminationsdes tempraturessuprieureslatempratureambianteenutilisantunbainliquidepourcontrlerlatemprature.Elle peutaussitreutilisepourlesliquidesopaquesenlisantlavaleurdelaromtrelintersectionduhautdu mnisqueetdelatigedela
11、romtre,etenappliquantunfacteurdecorrectionpartirdutableau1(voir11.2). Lesaromtrestantcalibrspourunelecturecorrecteunetempraturedonne,leslecturessurlchelle ralisesdautrestempraturespermettentseulementdobtenirdeslecturessurlaromtremaisneconstituent paslesvaleursdemassevolumiquecesautrestempratures. NO
12、TES 1Laprcisiondelamassevolumique,dtermineparlemodeopratoiredonndanscetteNormeinternationale,pourles ptrolesbrutsvolatilscontenantdeleauetdessdimentslibreset/ouensuspension,peuttreinfrieurecequiseraitd duit desvaleursdefidlitdonnesdanslarticle13.Ceciestdlhomognisationdelchantillonquipeutcauseruneper
13、ted es composslgers.Toutefois,lhomognisationdelchantillonestncessairepoursassurerquelaprisedessaiintroduite danslprouvetteestreprsentativedelchantillonenvrac,etlestechniquessontdonnesdanslarticle7,afindeminimis er unetellepertedefractionslgres. 2Lesvaleursdemassevolumique15Cpeuventtreconverties,enut
14、ilisantlestablesdemesure,envaleursquivalentes degravitAPI,oudedensit;lesmesurespourrontainsitreeffectuesdanslunitdemesurelocale. 2Rfrences normatives Lesdocumentsnormatifssuivantscontiennentdesdispositionsqui,parsuitedelarfrencequienestfaite, constituentdesdispositionsvalablespourlaprsenteNormeinter
15、nationale.Pourlesrfrencesdates,les amendementsultrieursoulesrvisionsdecespublicationsnesappliquentpas.Toutefois,lespartiesprenantes auxaccordsfondssurlaprsenteNormeinternationalesontinvitesrechercherlapossibilitdappliquerles ditionslesplusrcentesdesdocumentsnormatifsindiqusciaprs.Pourlesrfrencesnond
16、ates,ladernire ditiondudocumentnormatifenrfrencesapplique.LesmembresdelISOetdelaCEIpossdentleregistredes Normesinternationalesenvigueur. ISO911:1992, TablesdemesureduptrolePartie1:Tablesbasessurlestempraturesderfrencesde 15Cet60F .ISO3675:1998(F) ISO 2 ISO6491:1981,VerreriedelaboratoireAromtresmasse
17、volumiquedusagegnralPartie1: Spcifications. ISO3170:1988, Produitsptroliersliquideschantillonnagemanuel . ISO3171:1988, Produitsptroliersliquideschantillonnageautomatiqueenoloduc . 3Dfinitions PourlesbesoinsdelaprsenteNormeinternationale,lesdfinitionssuivantessappliquent. 3.1 massevolumique massepar
18、unitdevolume,exprimesoitenkilogrammesparmtrecube,soitengrammesparmillilitre15Cet 101,325kPa 3.2 pointdetrouble tempraturelaquelleunproduitliquidelimpidedevienttroubleparlapparitiondecristauxdeparaffinelorsquele produitestrefroididansdesconditionsprescrites 3.3 tempraturedapparitiondesparaffines WAT
19、tempraturelaquelledescristauxdeparaffineapparaissentlorsquedesptrolesouproduitsptrolierssont refroidisdansdesconditionsprescrites 3.4 pointdcoulement tempraturelaplusbasselaquelleunptroleouunproduitptrolierpeutencorecoulerlorsquilestrefroididans desconditionsprescrites 4Principe Lchantillonestamenun
20、etempratureprescrite,etuneprisedessaiestintroduitedansuneprouvette ameneapproximativementlammetemprature.Laromtreappropri,dontlatempratureaaussit rgule,estintroduitdanslaprisedessaietlaissaurepos.Lorsquelquilibredetempratureestatteint,on relvelavaleursurlchelledelaromtre,latempraturedelaprisedessaie
21、stnote,etlalecturedelaromtre estconvertie15Cenutilisantlestablesdemesurenormalises.Sincessaire,lprouvetteetsoncontenusont placsdansunbaintempratureconstantepourviterunevariationtropgrandeaucoursdelessai. 5Appareillage 5.1 prouvette,enverretransparent,enmatireplastiqueouenmtal,avecundiamtreintrieurau
22、moins suprieurde25mmaudiamtreextrieurdelaromtre(5.2),etunehauteurtellequelaromtrepuisseflotter danslchantillonetquilresteunespacedaumoins25 mmentrelextrmitdelaromtreetlefondde lprouvette. Lesmatiresplastiquesutilisespourlaralisationdesprouvettesdoiventrsisterladcolorationoulattaque, etnedoiventpasmo
23、difierlespropritsdesproduitssoumislessai.Deplus,ellesnedoiventpasdevenir opaqueslorsquellessontlonguementexposeslalumire. NOTEPourfaciliterlestransvasements,onpeutprvoiruneprouvettemuniedunbecverseur.ISO ISO3675:1998(F) 3 5.2 Aromtres,enverre,gradusenunitsdemassevolumique,conformeslISO6491etauxexige
24、nces donnesdansletableau1.(VoiraussilannexeA.) Tableau1Exigencespourlesaromtres Unit Domainedutilisation Dechaque aromtre chelon Erreurdchelle maximale Correctiondu mnisque kg/m 3 15C 6001100 6001100 6001100 20 50 50 0,2 0,5 1,0 0,2 0,3 0,6 +0,3 +0,7 +1,4 g/ml15C 0,6001,100 0,6001,100 0,6001,100 0,0
25、2 0,05 0,05 0,0002 0,0005 0,0010 0,0002 0,0003 0,0006 +0,0003 +0,0007 +0,0014 5.3 Baintempratureconstante,sincessaire,dontlesdimensionssonttellesquelprouvetteavec lchantillonpeutsetrouvercompltementimmergesouslasurfaceduliquidedubain,etayantun systmede contrledetempraturecapabledemaintenirlebainlate
26、mpraturedessai0,25Cpendanttouteladurede lessai. 5.4 Thermomtre,ayantunechelle,deschelonsetuneerreurdchellemaximaleenaccordavecceux indiquesdansletableau2. Tableau2Exigencespourlesthermomtres ValeursendegrsCelsius chelleprincipale chelon Erreurdchelle maximale -138 0,1 0,1 -20102 0,2 0,15 NOTES 1Lest
27、hermomtresIP39CetIP64C/ASTM12Cconviennent. 2Desthermomtresrsistancepeuventtreutilisspourvuquelincertitudetotaledusystmenesoitpassuprieure lincertitudedesthermomtresenverrecolonneliquide. 5.5 Barredagitateur ,enplastiqueouenverre,denviron450mmdelongueur(optionnel). 6chantillonnage Leschantillonsdoive
28、nttreprparsconformmentlISO3170,lISO3171,ouunenormenationalequivalente. NOTELorsquelchantillonnagedeliquidesvolatilsestralisenutilisantdestechniquesautomatiques,moinsquun rcipientvolumevariablesoitutilispourcollecterettransporterlchantillonaulaboratoire,ilpeutseproduiredespe rtesde fractions,cequiaff
29、ecteraitlesmesuresdemassevolumique.ISO3675:1998(F) ISO 4 7 Prparationdelchantillon 7.1 Homognisationdelchantillon Laprisedessaidelchantillondoittrereprsentativeautantquepossibledelchantillon,etunehomognisation delchantillonpeuttrencessaire.Toutefois,ilconvientdeprendredesprcautionspourmaintenirlintg
30、ritde lchantillonpendantcetteopration. Ilpeutseproduiredespertesdecomposslgers,pourlesptrolesbrutsetlesproduitsptroliersvolatils contenantdessdimentset/oudeleau,oupourlesptrolesbrutsouproduitsptroliersvolatilsparaffineux,dues lhomognisationdelchantillon.Ondonneen7.1.17.1.4unguidepourletraitementdesd
31、iffrentsproduitsafin deminimiserlespertesdecomposslgers. 7.1.1 PtrolesbrutsvolatilsetproduitsptroliersayantunePVRsuprieure50kPa Homogniserlchantillondanssonrcipientdorigine,lorsquecestpossible,oudansun systmefermafinde minimiserlespertesdecomposslgers. NOTESiloneffectuelhomognisationdeschantillonsda
32、nsdesconteneursouverts,celaconduiradespertesde composslgers,etaffecteralavaleurdelamassevolumiqueobtenue. 7.1.2 Ptrolesbrutsparaffineux Sileptrolebrutaunpointdcoulementsuprieur10C,ouunpointdetroubleouWAT(3.3)suprieur15C, chaufferlchantillon9Caudessusdesonpointdcoulement,ou3Caudessusdesonpointdetroub
33、leou WAT,avantlhomognisation.Homogniserlchantillondanssonrcipientdorigine,lorsquecestpossible,ou dansunsystmefermafindeminimiserlespertesdecomposslgers. 7.1.3Distillats paraffineux Chaufferlchantillon3CaudessusdesonpointdetroubleouWATavantlhomognisation. 7.1.4Fueloils rsiduels Chaufferlchantillonaud
34、essusdelatempraturedessaiavantlhomognisation(voir7.2.1etnote2en7.2.1). 7.2Temprature dessai 7.2.1Amenerlchantillonlatempraturedessaiquidoittretellequelchantillonsoitsuffisammentfluide,mais pastroplevepournepascauserdepertesdecomposslgers,nitropbassepourlaisserdesparaffines prsentesdanslchantillondes
35、sai. NOTES 1Lamassevolumiquedtermineparlamthodelaromtreestplusprcise,ouprsdelatempraturederfrencede 15C. 2Lalecturedelaromtreestobtenueunetempratureapproprieauxcaractristiquesphysicochimiquesduproduit soumislessai.Ilconvientdeseplacerdeprfrenceunetempratureprochedelatempraturederfrencede15Cou, lorsq
36、uelamassevolumiqueestutiliseconjointementdesmesuresdhuilesenvrac,prochede( 3 C)oulatemprature delchantillonenvrac,pourminimiserleserreursdueslacorrectiondevolume. 7.2.2Pourlesptrolesbruts,amenerlchantillon15C,ou9Caudessusdesonpointdcoulement,ou3C audessusdesonpointdetroubleoudelatempraturedapparitio
37、ndesparaffines,enloccurrencelaplusleve. NOTEPourlesptrolesbruts,onpeuttrouveruneindicationdelatempraturedapparitiondesparaffinesdanslIP389 (voir4delannexeB),maisenutilisant50 m l0,5 m ldchantillon.LafidlitpourdterminerleWATdesptrolesbrutsen utilisantlIP389napastdtermine.ISO ISO3675:1998(F) 5 8 Vrifi
38、cationdelappareillage 8.1 Lesaromtresdoiventtrevrifisrgulirementavecunaromtrederfrencereliuntalonnational, ouavecunproduitderfrencecertifipourlamassevolumique,etlorsquecestncessaire,talonnsaumoins touslescinqans. 8.2 Lesthermomtresdoiventtrevrifisrgulirementparcomparaisonavecunthermomtrederfrencerel
39、i untalonnational. 9 Prparationdelappareillage 9.1 Vrifierquelchelledelaromtreestsituecorrectementprsdelatigedelaromtreparrapportla marquederfrence.Silchelleaboug,rejeterlaromtre. 9.2 Amenerlprouvetteetlaromtreunetempratureprochedecelledelchantillon(voir7.2.1etnote2en 7.2.1). 10Mode opratoire 10.1 I
40、ntroduireuneprisedessailatempraturedessai(voir7.2.1etnote2en7.2.1)danslprouvettepropre (5.1)lorsquecelleciatteintlatempraturedsireenprenantsoindenepasfairedclaboussures,dviterla formationdebullesdairetderduireaumaximumlvaporationdesconstituantsdepointdbullitionfaiblequisont volatils. 10.2 liminertouteslesbullesdairquisesontrassembleslasurfacedelchantillon,enlestouchantavecun morceaudepapierfiltreprop