1、A Numroderfrence ISO15853:1999 (F) NORME INTERNATIONALE ISO 15853 Premiredition 19991201 MatiresthermoplastiquesPrparation dprouvettestubulairespourla dterminationdelarsistancelapression hydrostatiquedesmatiresdestinesau moulageparinjection ThermoplasticsmaterialsPreparationoftubulartestpiecesforthe
2、 determinationofthehydrostaticstrengthofmaterialsusedforinjection mouldingISO15853:1999(F) ISO1999 Droitsdereproductionrservs.Saufprescriptiondiffrente,aucunepartiedecettepublicationnepeuttrereproduiteniut ilisesousquelque formequecesoitetparaucunprocd,lectroniqueoumcanique,ycomprislaphotocopieetles
3、microfilms,sanslaccordcr itdelditeur. Organisationinternationaledenormalisation Casepostale56 CH1211Genve20 Suisse Internet isoiso.ch ImprimenSuisse ii Sommaire Page 1Domainedapplication 1 2Rfrencesnormatives .1 3Termesetdfinitions .2 4Appareillage . 2 4.1Moule 2 4.2Machinedemoulageparinjection . .2
4、 5prouvettes 4 5.1Gnralits 4 5.2prouvettesmoulesparinjection .4 5.3prouvettesextrudes .4 6Modeopratoiredumoulageparinjection . 5 7Caractristiquesdesprouvettesmoulesparinjection. .6 7.1Gnralits 6 7.2Aspect. .6 7.3Dimensions. .6 7.4Essailtuve .6 7.5Essailcrasement. 6 7.6Rapportdeprparationdprouvettes
5、. 6ISO ISO15853:1999(F) iii Avantpropos LISO(Organisationinternationaledenormalisation)estunefdrationmondialedorganismesnationauxde normalisation(comitsmembresdelISO).LlaborationdesNormesinternationalesestengnralconfieaux comitstechniquesdelISO.Chaquecomitmembreintressparunetudealedroitdefairepartie
6、ducomit techniquecrceteffet.Lesorganisationsinternationales,gouvernementalesetnongouvernementales,en liaisonaveclISOparticipentgalementauxtravaux.LISOcollaboretroitementaveclaCommission lectrotechniqueinternationale(CEI)encequiconcernelanormalisationlectrotechnique. LesNormesinternationalessontrdige
7、sconformmentauxrglesdonnesdanslesDirectivesISO/CEI,Partie3. LesprojetsdeNormesinternationalesadoptsparlescomitstechniquessontsoumisauxcomitsmembrespour vote.LeurpublicationcommeNormesinternationalesrequiertlapprobationde75 %aumoinsdescomits membresvotants. LaNormeinternationaleISO 15853atlaboreparle
8、comittechniqueISO/TC 138 Tubes,raccordset robinetterieenmatiresplastiquespourletransportdesfluides ,souscomitSC5, Propritsgnralesdestubes, raccordsetrobinetterieenmatiresplastiquesetleursaccessoiresMthodesdessaisetspcificationsdebase .ISO15853:1999(F) ISO iv Introduction LaprsenteNormeinternationale
9、spcifieunemthodedeprparationdprouvettesdeformetubulaire,moules parinjection(voirlanotelarticle1),destinesladterminationducomportementlongtermedeleurmatire constitutive. Contrairementaucasdestubes,ilestdifficilededterminerlarsistancelapressiondesproduitsducommerce telsquelesraccords.Eneffet,lespropri
10、tsquipeuventalorstremesuressontfaussespourplusieursraisons, enparticulier: lhtrognitdescontraintesdansleproduit; lefacteurdeforme(parexemplets,coudes); laprsencedelignesdesoudureet,ventuellement,dunpointdinjection. Cestpourquoiilfutenvisagdeprparerdesprouvettes,moulesparinjection,maisdelaformeduntub
11、e,caril devientalorspossibledtudierlecomportementdansletemps,sousunepressionhydrostatiqueinterne,dela compositiondestineaumoulageparinjection,danslesmmesconditionsquelestubeseuxmmes. Lesprouvettesainsiobtenuesonteneffetuneformergulire,sanssurpaisseur,sanslignedesoudure,etles contraintesinduitesdansl
12、eurparoisontbiendfinies. Dolapossibilitdelessoumettreauxmmesmthodesdessaiquelestubes.savoir: lISO1167pourladterminationdelarsistancelapressioninterne; lISO9080,oumthodesimilaire,pourlextrapolationdesrsultatsdessaisdetenuelapression; lISO12162pourladterminationdelaMRS(rsistanceminimalerequise)etlacla
13、ssificationdelamatire. Cependant,lespropritsdesprouvettesmoulesparinjectionetlesvaleursdesmesuresobtenuesdpendent engrandepartiedesconditionsdetransformationdelamatire.Ilsagitdoncdenormaliserdesconditions opratoiresafinquelesprouvettessoientreproductibles.Lesprincipauxparamtresquiinterviennentlorsdu
14、 moulagesontdoncdfinir. Dautrepart,lesessaispourladterminationdescaractristiquesdebasedelamatirencessitentdesdures trslonguesetsont,parsuite,onreux.Ilimporte,parconsquent,quelesprouvettessoientexemptesdedfauts nuisiblesauxrsultatsfinals. Desessaissontainsiproposspourvrifier,enparticulier,limportance
15、descontraintesinternesgelesetdela dgradationthermique,quipeuventsurvenirlorsdelatransformation.NORMEINTERNATIONALE ISO ISO15853:1999(F) 1 MatiresthermoplastiquesPrparationdprouvettestubulaires pourladterminationdelarsistancelapressionhydrostatique desmatiresdestinesaumoulageparinjection 1Domaine dap
16、plication LaprsenteNormeinternationalespcifieunmodeopratoiresgnralpourlafabricationdprouvettesdeforme tubulaire,moulesparinjection,prvuespourladterminationdelarsistancelapressioninterne.Ellespcifie galementlaconceptiondumouleutiliser Cesprouvettes,basedelammematirequecelleutilisepourlemoulageparinje
17、ctiondesraccords, permettentdedterminerlecomportementdansletempsdecettematire,sousunepressionhydrostatiqueet dansdesconditionsidentiquescellesutilisespourlestubesextruds.Ilesteneffetpossibledesoumettreles prouvettestubulairesmoulesparinjectionlessaidersistancelapressioninterne,conformment lISO1167,d
18、extrapolerlesrsultats,conformmentunemthodetellequecellespcifiedanslISO9080pour dterminerlaMRS,etdeclasserlamatireconformmentlISO12162. Lesprouvettestubulairespermettentaussilavrificationdecertainspointsdescourbesdergression contrainte/tempstabliesaupralablecommeexigenceminimaledessaidematire Lesbase
19、sainsifourniesparlaprsenteNormeinternationaledoiventpermettredobtenirdesprouvettes reproductibles. Cependantlamthodeestdordregnral,etlesparamtresdumoulageparinjectionsontprciserpour chacunedesmatiresthermoplastiquesconsidres. NOTE Silacompositionutilisepourlemoulageparinjectiondescomposantsdetuyaute
20、riepeutgalementtreextrude, ltudedesoncomportementdansletempspeutalorstreeffectuesoitaveclesprouvettestubulairesinjectes,soitavec lesprouvettesextrudes 2Rfrences normatives Lesdocumentsnormatifssuivantscontiennentdesdispositionsqui,parsuitedelarfrencequiyestfaite, constituentdesdispositionsvalablespo
21、urlaprsenteNormeinternationale.Pourlesrfrencesdates,les amendementsultrieursoulesrvisionsdecespublicationsnesappliquentpas.Toutefois,lespartiesprenantes auxaccordsfondssurlaprsenteNormeinternationalesontinvitesrechercherlapossibilitdappliquerles ditionslesplusrcentesdesdocumentsnormatifsindiqusciapr
22、s.Pourlesrfrencesnondates,ladernire ditiondudocumentnormatifenrfrencesapplique.LesmembresdelISOetdelaCEIpossdentleregistredes Normesinternationalesenvigueur. ISO2941:1996, PlastiquesMoulageparinjectiondesprouvettesdematriauxthermoplastiquesPartie1: Principesgnraux,etmoulagedesprouvettesusagesmultipl
23、esetdesbarreaux. ISO580: 1) ,Raccordsmoulsparinjectionenpoly(chloruredevinyle)nonplastifi(PVCU),enpoly(chlorurede vinyle)chlor(PVCC),enacrylonitrilebutadinestyrne(ABS)etenacrylonitrilestyrneacrylester(ASA) ComportementlachaleurMthodedessailtuveetdansunbainliquide. 1) publier.(RvisiondelISO580:1990)I
24、SO15853:1999(F) ISO 2 ISO1167:1996, TubesenmatiresthermoplastiquespourletransportdesfluidesRsistancelapression interneMthodedessai. ISO3126: 2) ,SystmesdecanalisationsplastiquesComposantsdecanalisationsplastiquesMesurageet dterminationdesdimensions . ISO9080: 3) ,Systmesdecanalisationsetdegainesenma
25、tiresplastiquesDterminationdelarsistance hydrostatiquelongtermedesmatiresthermoplastiquessousformedetubesparextrapolation. ISO9853:1991,Raccordsmoulsenpoly(chloruredevinyle)nonplastifi(PVCU)pourcanalisationsavec pressionEssailcrasement. ISO12162:1995,Matiresthermoplastiquespourtubesetraccordspourapp
26、licationsavecpression ClassificationetdsignationCoefficientglobaldeservice(decalcul). 3 Termesetdfinitions PourlesbesoinsdelaprsenteNormeinternationale,lestermesetdfinitionsdonnsdanslarticle 3de lISO2941:1996sappliquent. 4Appareillage 4.1Moule Unmouleuneseulecavitdoittreutilispourlafabricationdespro
27、uvettesmoulesparinjection.LaFigure1 donneunexempledemouleunecavitetlaFigure2montrelprouvettecorrespondante. Lemouledoittrealimenteparuneextrmit,etlediamtredentre,ductdelabase,doittreaumoinsde 5mm. Lesystmedetransfertdelachaleurdumouledoittreconudetellesortequelesdiffrencesdetempratureen chaquepointd
28、elacirconfrenceetlelongdelacavitdumoulesoientinfrieures5C. Lestolrancesdusinagedelacavitdpendentdelamatiremouler.Lediamtredesprouvettesdoittre 0,2mmprs. 4.2 Machinedemoulageparinjection 4.2.1 Utiliserunemachinedemoulageparinjectionautomatiquevis,quipedesdispositifsncessairesau contrleetaumaintiendes
29、conditionsdemoulage(voir4.25). 4.2.2 Laforcedefermeturedelamachinedoittresuffisammentimportantepourempcherlaformationde bavures,quellesquesoientlesconditionsdefonctionnement. 4.2.3 Letypedevisutilisdoittreapproprilamatiremoulerparinjection(parexemplediamtre,longueur, profondeurdesfilets,tauxdecompre
30、ssion).Ilestrecommanddutiliserunevisayantundiamtreentre18mmet 40mm(voirISO2941). 2) publier.(RvisiondelISO3126:1974) 3) publier.(RvisiondelISO/TR9080:1992)ISO ISO15853:1999(F) 3 Lgende 1 Fluidecaloporteur,entreetsortie 5 Axesguides 2 Orificespourlalubrification 6 Axesdjection 3 Moule 7 Sensdelinject
31、ion 4 Noyau NOTE Lapicemouleestlibreendeuxtapes: a) lesparties8et9sortentduplanBainsiquelapicemoulejusqucequelesaxesdjectionsoientbloqus(lapices e dtache); b) lapartie9sortduplanAjusqucequelapicesoitlibreettombe. Figure1Exempledemouleuneseulecavit Dimensionsenmillimtres Figure2prouvettemouleparinjec
32、tion( d n = 50,sriedetubesS6,3)ISO15853:1999(F) ISO 4 4.2.4 Lerapportdelachargedinjectiondumouleauvolumedelacoursedelavisnedoitpas,engnral,tre infrieur1:10nisuprieur1:2(cestdireentre10%et50%defficacitduvolumeutilis). Aveclesthermoplastiquessensibleslachaleur,unrapportplusfaiblepeuttrerequis.Lerappor
33、tnedoitpastre grandaupointquelamatirecommencederticuler. 4.2.5 Lesystmedecontrledelamachinedoitpouvoirmaintenirlesconditionsdefonctionnementdansles limitessuivantes: pressiondinjection 3% duredinjection 0,05s pressiondemaintien 5% duredemaintien 5% tempratureduplastiqueltatfondu 3C tempraturedelasur
34、facedumoule 3Cjusqu80C 5Caudessusde80C massedelacharge 1% 4.2.6 Ilfaututiliserunpyromtreaiguilletalonn,prcis 1C,pourmesurerlatempraturedelamatire plastiqueltatfondu.Demmeunesondethermomtriquedesurface,talonne,prcise 1C, doit tre utilisepourmesurerlatempraturedelasurfacedumoule. 5prouvettes 5.1Gnrali
35、ts Lespicesdeformetubulaire,moulesparinjectionconstituentlesprouvettesdestinesauxessaisdersistance lapressionhydrostatiqueconformmentlISO1167. 5.2 prouvettesmoulesparinjection Cesprouvettesdoiventtremoulesparinjectionavecuneextrmitferme,commeillustrlaFigure3. NOTE Ilconvientquedesprouvettesmoulespar
36、injectionavecunelignedesoudurelongitudinaleetavecdes extrmitsouvertesnesoientutilisesquepourdescomparaisonsettudes. Lediamtreextrieurnominal, d n ,desprouvettesdoittrecomprisentre25mmet110mminclus.Leurpaisseur deparoidpendradelamatireconcerne. Lalongueurlibre, l 0 ,desprouvettesentrelesemboutsdoittr
37、ede3 d n ,saufpourlediamtreextrieur nominal d n = 50,pourlequellalongueurlibreminimaledoittrede140mm. 5.3prouvettes extrudes Cesprouvettesdoiventtreextrudesavecdesextrmitsouvertes,commeillustrlaFigure3,lesquelles recevrontdesbouchonspourlessaidepressionconscutif. Ellespeuventtreobtenuesaussipartirdu
38、ntuyauextrud. Lediamtreextrieurnominal, d n ,desprouvettesdoittrecomprisentre25mmet110mminclus.Leurpaisseur deparoidpendradelamatireconcerne. Lalongueurlibre, l 0 ,desprouvettesentrelesemboutsdoittre3 d n etauminimumde250mm.ISO ISO15853:1999(F) 5 Figure3prouvettesobtenuesparmoulageparinjection(prouv
39、ettesuprieure)etparextrusion (prouvetteinfrieure) 6 Modeopratoiredumoulageparinjection Sincessaire,lamatiredoittreconditionneavantsatransformation. Modifierlesconditionsdemoulageenajustantlesparamtresjusqucequelespicesmoulessoientexemptes deretassures,decloquesouautresdfautsvisiblesetcomportentunmin
40、imumdebavures. Eugardaurapportlevlongueur/diamtre,lafaiblepaisseurdelapicemoule,maintenirunefaiblevitesse dinjection. NOTE1 Pourbeaucoupdematiresthermoplastiques,unevitessedinjectionde80mm/s 40mm/sdelamassefondue peutconvenir. liminerlespicesmoulesjusqucequelesconditionsdefonctionnementdelamachinesoientstabilises. Enregistreralorscesconditionsetcommencerrecueillirlespicesmoules. NOTE2 Ilestjudicieuxdevrifierquaucunedcompositiondelamatirenaeulieulorsdumo