1、A Numroderfrence ISO11881:1999 (F) NORME INTERNATIONALE ISO 11881 Premiredition 19990501 CorrosiondesmtauxetalliagesEssai decorrosionfeuilletantedesalliages daluminium CorrosionofmetalsandalloysExfoliationcorrosiontesting ofaluminiumalloysISO11881:1999(F) ISO1999 Droitsdereproductionrservs.Saufpresc
2、riptiondiffrente,aucunepartiedecettepublicationnepeuttrereproduiteniut ilisesousquelque formequecesoitetparaucunprocd,lectroniqueoumcanique,ycomprislaphotocopieetlesmicrofilms,sanslaccordcritdelditeur. Organisationinternationaledenormalisation Casepostale56 CH1211Genve20 Suisse Internet isoiso.ch Im
3、primenSuisse ii Avantpropos LISO(Organisationinternationaledenormalisation)estunefdrationmondialedorganismesnationauxde normalisation(comitsmembresdelISO).LlaborationdesNormesinternationalesestengnralconfieaux comitstechniquesdelISO.Chaquecomitmembreintressparunetudealedroitdefairepartieducomit tech
4、niquecrceteffet.Lesorganisationsinternationales,gouvernementalesetnongouvernementales,en liaisonaveclISOparticipentgalementauxtravaux.LISOcollaboretroitementaveclaCommission lectrotechniqueinternationale(CEI)encequiconcernelanormalisationlectrotechnique. LesNormesinternationalessontrdigesconformment
5、auxrglesdonnesdanslesDirectivesISO/CEI,Partie3. LesprojetsdeNormesinternationalesadoptsparlescomitstechniquessontsoumisauxcomitsmembrespour vote.LeurpublicationcommeNormesinternationalesrequiertlapprobationde75 %aumoinsdescomits membresvotants. LaNormeinternationaleISO11881atlaboreparlecomittechniqu
6、eISO/TC156, Corrosiondesmtauxet alliages. LannexeAdelaprsenteNormeinternationaleestdonneuniquementtitredinformation.NORMEINTERNATIONALE ISO ISO11881:1999(F) 1 CorrosiondesmtauxetalliagesEssaidecorrosionfeuilletante desalliagesdaluminium 1Domaine dapplication AVERTISSEMENTLaprsenteNormeinternationale
7、peutfairerfrencedesmatriaux,des manuvresoudesquipementsrputsdangereux.Ellenestpascenseabordertouslesproblmeslis lascurit.Ilestdelaresponsabilitdelutilisateurdemettreenplaceunmodeopratoiresatisfaisant auxexigencesdescuritetdeprotectiondelasant,ainsiquededterminerlapplicabilitdes limitationsrglementai
8、resavantlemploi. 1.1 LaprsenteNormeinternationaledcritlesprocdsdessaidecorrosionfeuilletanteacclrepar immersionconstantedesalliagesdaluminiumdesfinsderecherche,dedveloppementetdecontrledela qualit. 1.2 Elletraitedelasolutioncorrosive,delaprparationetdelexpositiondesprouvettes,delexamenetde linterprt
9、ationdesrsultatsdessai. 1.3 LaprsenteNormeinternationaleestprincipalementapplicablelacaractrisationdesalliages daluminiumdecorroyagesousformededemiproduitsbrutsdelaminageetsousformedepicesobtenuespar mtallurgietraditionnelleouparmtallurgiedespoudres.Ellesappliquegalementauxcompositesmatrice mtalliqu
10、ebasedalliagedaluminium,ycomprisdescompositesobtenusparunprocdmcaniquedalliage. 1.4 Ellepeuttregalementutilisepourlesessaissurleslingotsetlesalliagesdaluminiumdemoulage, prsentantdesstructuresorientes,tellesquegraincolonnaireousgrgationsstries. 1.5 Lesrsultatsdecesessaisserventprincipalementdgagerle
11、stendancesducomportementlorsdu dveloppementdalliages.Ilnyapaslieudelesconsidrercommeuncritreabsoludersistancelexfoliation. Lorsquecesessaissontutilisspourlecontrledelaproductiondesmatriauxrsistantlacorrosionfeuilletante, ilconvientqueleslimitesacceptablespourlesperformancesfassentlobjetdunaccordentr
12、elesparties concernes. 2Rfrences normatives Lesnormessuivantescontiennentdesdispositionsqui,parsuitedelarfrencequienestfaite,constituentdes dispositionsvalablespourlaprsenteNormeinternationale.Aumomentdelapublication,lesditionsindiques taientenvigueur.Toutenormeestsujettervisionetlespartiesprenantes
13、desaccordsfondssurlaprsente Normeinternationalesontinvitesrechercherlapossibilitdappliquerlesditionslesplusrcentesdesnormes indiquesciaprs.LesmembresdelaCEIetdelISOpossdentleregistredesNormesinternationalesenvigueur unmomentdonn. ISO3696:1987, EaupourlaboratoireusageanalytiqueSpcificationetmthodesde
14、ssai. ISO8044: 1) , CorrosiondesmtauxetalliagesTermesprincipauxetdfinitions. ISO11846:1995, CorrosiondesmtauxetalliagesDterminationdelarsistancelacorrosionintergranulaire desalliagesdaluminiumaptesautraitementthermiquedemiseensolution. 1 )publier.(RvisiondelISO8044:1989)ISO11881:1999(F) ISO 2 3Dfini
15、tions PourlesbesoinsdelaprsenteNormeinternationale,lesdfinitionsdonnesdanslISO8044ainsiquelasuivante sappliquent. 3.1 corrosionfeuilletante formedecorrosionstratifiesepropageantdansunplanparalllelasurface,caractristiquedecertainsproduits enalliagecorroy,brutsdefabrication,prsentantunestructuregranul
16、airefortementoriente.Ellesaccompagne delasparationdescouchesmtalliquesducorpsdelapiceetdelaformationdefissures,phnomnesqui peuventrsulterenunedsintgrationstratifiecompltedumtal.Voirgalementladfinitiondecorrosion feuilletantedanslISO8044 NOTE Silacorrosionfeuilletanteseproduitengnralsurlejointdugrain
17、,ellepeut,danslecasdecertainsalliageset tatsmtallurgiques,sedvelopperdefaontransgranulaireoulafoissurlemodeintergranulaireetsurlemode transgranulaire. 4Principe 4.1 Lesprouvettespouressaidoiventtreimmergesencontinudansdessolutionsaqueusesdontla compositionetlatempraturesontspcifies.Laduredelimmersio
18、ndpenddirectementdutypedalliageetde solutioncorrosiveutilise. 4.2 Larsistancerelativelacorrosionfeuilletanteestestimequalitativementparexamenvisuel,etnote laidedesymbolescorrespondantdesclassesdeperformancedterminesparcomparaisondes photographiesstandards. 5 Significationetinterfrences 5.1 Laprsente
19、Normeinternationalepermetdeprdirelasusceptibilitdesalliagesdaluminiumlacorrosion feuilletantedansdiffrentstypesdenvironnementsextrieursetplusparticulirementdanslesenvironnements maritimesetindustriels.Lessolutionsdessaisonttrsagressivesetsontreprsentativesdesconditionsdeservice assezsvres. 5.2 Lesph
20、nomnessuivantspeuventinterfreraveclvaluationralistedelarsistancelacorrosion feuilletantedecertainsmatriaux: a) lepoudragedelasurfacedelprouvetteenraisondunecorrosiongnraletropsvreetdelachute rguliredeparticulesextrmementfines;ou b) lliminationdescaillesdexfoliationparunnettoyageagressifaprslexpositi
21、on. 6prouvettes 6.1Taille Ilnyapasdexigenceenmatiredetailleoudeformedesprouvettes,maisilestrecommandqueles prouvettesutilisesnesoientpastroppetites,lexamenvisuelconstituantlacldelamthodedvaluation.Ilest recommanddutiliserchaquefoisquepossible,desprouvettesplatesdaumoins50mm 75mmetprleves surlatotali
22、tdelpaisseur,lalongueurtantparallleausensdeladformationprincipale.Pourfaciliterla manipulationpendantlexposition,ilestpossibledeprleverdesprouvettesdunepaisseurconvenable proximitdelasurfacedessectionspaissesoudansdesproduitsvolumineux. Pourobtenirdesrsultatscomparablessurdesprouvettesralisesdansdif
23、frentsmatriaux,ilconvientquelles soienttoutesdemmetailleetdemmeforme.ISO ISO11881:1999(F) 3 6.2Emplacement Pourlesdemiproduits,lasurfacedessaicorrespondsoitlasurfacebrutedefabricationsoitcertainsplans intrieursspcifis,quisontengnral a) T/10=10%delpaisseurenleve(ceciestreprsentatifdunecoupedusinagemi
24、nimalepourlobtention dunesurfacepropreetplane); b) T/4=quartplan,soit25%delpaisseurenleve; c) T/2=planmdian,soit50%delpaisseurenleve. Cesplansintrieurssontreprsentatifsdenombreusessurfacesexposesdepicesusinesdestinesdes applicationsaronautiques.Ilspermettentlexpositiondergionsdelastructuregranulaire
25、particulirement sensibleslacorrosionfeuilletante. Danslespicesforgesoufiles,ilconvientdviterdeprleverdesprouvettesdanslesemplacementssitus souslesbrides,lesrenforts,etc.,olastructuregranulaireestsouventvariable. Ilconvientquelessurfacesdessaisoientusineset/ounettoyesparvoiechimiqueafindobtenirunesur
26、face uniforme,exemptedepelliculedetrempeouderevenu,deplaquage,decouchesuperficielleingale,degrains recristalliss,derayuresetdentaillesduesaumouvement,etc.,saufsilesessaisdoiventtreeffectussurdu mtalbrutderception. 6.3Usinage Ilconvientquelusinagefinaldesprouvettesdestineslexpositiondeplansintrieurs(
27、 T/10, T/4,etc.)soitlger, duneprofondeurnedpassantpas0,635mmpourviterdobtenirunesurfacetrscrouie(phnomnequi,pour lesmatriauxrelativementrsistants,pourraitfausserlvaluationdelexfoliation). Ilconvientqueleparamtrederugositdessurfacesdessaiusines, Ra,nedpassepas2,5m,moinsque celanesoitncessairepoursimu
28、leruntatdesurfacebrutdefabrication. Lesprouvettesdoiventtrerectifiesparusinageoulimagesuruneprofondeursuffisantepourliminertantle mtaldformquelestensionsdetractionrsiduellesausenstraverscourt.Silpaisseurdesprouvettes obtenuesparcisaillementestinfrieure3mm,ilyalieudusinerlesartessuruneprofondeurgale1
29、00%de lpaisseurdelprouvette.Silpaisseurestsuprieureougale3mm,ilconvientdusinerlesartesde lprouvettesuruneprofondeurcorrespondantaumoins50%delpaisseur. 6.4 Produitsplaqusdaluminium Ilconvientdliminerleplaquagedelasurfacedessaidesprouvettesprlevessurdesproduitsplaqus daluminiumpuisdlimineroudemasquerl
30、enversdelasurfacedessai.Leplacagepeuttreliminsoitpar usinagemcaniquesoitparusinagechimique. 6.5Constructions soudes Pouressayerlesconstructionssoudesdedemiproduitsoupices,ilconvientquelasouduresesitueaucentre delprouvette,perpendiculairementsalongueur. Ilconvientquelalongueurdelprouvettesoitsuffisan
31、tepourqueladistanceentrelesartesextrieuresetles zonesdetraitementthermiquesituesauxextrmitsdelprouvettesoitdaumoins30mm. 6.6 Prparationdelasurface Dgraisserlessurfacesdessaidelprouvetteenutilisantunsolvantorganiqueappropriet,lecaschant,faire suivrelenettoyageparundcapageappropri.Lamthodededcapagelap
32、lusfrquentepourlesalliages AlMg 11 sefaitenimmergeantlesprouvettesdansunesolution5%enmassedhydroxydedesodium,80C pendant60s.Rincerleaupuisenleverlessalissuresenimmergeantlprouvettedansdelacidenitrique concentr( r =1,4g/ml)tempratureambiantependant30s,larinceravecdeleaudistilleoudionise,puisla scherl
33、air(voirgalementlISO11846).ISO11881:1999(F) ISO 4 6.7 Identificationdesprouvettes Enraisondelanaturemmedelacorrosionfeuilletante,unepartietrsimportantedelasurfacedumtalpeuttre dtruitependantlexposition,numrodidentificationcompris,surtoutsilsagitdematriauxpeursistants.Ilest possibledinscrireunnumrope
34、rmanentlunedesextrmitsdelasurfacequinestpassoumiselessai,au dosdelprouvette,etdelerecouvrirdunecouchedeprotection.Ilestgalementpossibledemarquerlprouvette laidedunetiquettefaitedansunmatriaudiffrent,nonconducteuretrsistantlacorrosion.Ilconvient dvitertoutemthodesusceptiblededformerlematriau. 6.8prou
35、vettes dupliques Laprsentenormenetraitenidelamthodedchantillonnagenidunombredesprouvettesdupliques soumettrelessai. 6.9prouvettes tmoins 6.9.1 Pourtreenmesurededtecterunedivergenceventuelleparrapportauxconditionsdessaispcifies,il esttoujoursrecommanddutiliserdesprouvettestmoinsralisesdansdesmatriaux
36、connusetmontrantune bonneetunemauvaisersistancelacorrosionfeuilletante.Cestmoinspermettentdevrifierlavaliditde lessaipourlequelilsonttutiliss. 6.9.2 Pourtesterlapertinencedunessaidecorrosionacclr,lemeilleurmoyenestdecomparersesrsultats aveclexprienceacquiseenservice.Enlabsencedexpriencedansdescondit
37、ionsrelles,lexpositiondela piceuneatmosphreextrieurereconnuepourentranerunecorrosionfeuilletante,donneraunepremireide ducomportementdumtalcetypedagression.Lesenvironnementslesplussouventutilisssontlessitesen borduredemeretlesagglomrationsurbainesfortementindustrialises 7,8,9 . 7Solutions dessai 7.1
38、Lidalseraitbiensrquuneseuleetmmesolutionaitlammeefficacitquelquesoitlalliage daluminiumessay,maiscenestpaspossibledansltatactueldesconnaissances.Lessolutionsdessai recommandespourcertainsalliagesdaluminiumsusceptibledemontrerunecorrosionfeuilletantefigurentau tableau1. 7.2 Lesconditionsdessaietlesrf
39、rencesauxnormesnationalesainsiqudespublicationsderfrence figurentdanslaPartieIdutableau2.LapartieIIfaitrfrencedautresconditionsdessaiquisesontavres prometteusespourcertainstypesdalliages,maispourlesquellesondisposedemoinsdedonnes.Ilest ncessairedvaluercessolutionsdessai,ycomprisleurcomparaisonavecle
40、senvironnementsdeservice. 7.3 Danslecadrederecherchesmenessurdesnouveauxtypesdalliagesetdedemiproduits,ilest recommanddeconduirelexprienceavecplusieurssolutionsdessai,chacunedentreellesayantsesqualitsou deffectueruncycledessaimoinssvredansuneenceintedebrouillardsalin 14,15 . 7.4 Danscertainspays,lutilisationdesolutionscontenantdesionsdechromehexavalents(Cr 6+ )estdoittre vitepourdesraisonslieslaprotectiondelasantetdelenvironnement. 7.5 Touteslessolutionsdoiventtreprparesavecdesproduitschimiquesdequalitanalytiqueetdel